صنایع دستی ایران به عنوان بخشی از میراث فرهنگی و نمادی از نوع زندگی فرهنگی ایرانی، همواره مورد توجه می باشد. به علت ویژگی زندگی سنتی در بسیاری از نقاط کردستان و عدم استیلای بخش صنعتی، هنوز صنایع دستی استان از لحاظ کیفیت و گستردگی در سطح کشور مطرح می باشد، به گونه ای که فرش و گلیم کردستان به همراه محصولات ظریفه مانند شطرنج(1) شهرت جهانی پیدا کرده است. مهم ترین صنایع دستی استان کردستان عبارتند از: نازک کاری چوب، دست بافی، خراطی، ساخت زینت آلات محلی، سوزن دوزی و روکاری، سفال سازی، حصیربافی، گیوه دوزی، نمدمالی و ساخت محصولات چرمی. دستبافی شامل سجاده، موج، شال، جاجیم، گلیم، گلیمچه و پارچه لباسی است که در بیشتر نقاط شهری و روستایی کردستان تهیه می شود. زینت آلات شامل انواع دستبند، گردن بند، سینه ریز، النگو، سربند، انگشتری و گوشواره است. نازک کاری با چوب شامل قوطی سیگار، شیرینی خوری، کیف زنانه، سینی، بشقاب، آجیل خوری و... می باشد.(سعیدیان، 1369، 1023).
 

قالی و گلیم

استفاده از رنگ های گیاهی، ترکیب نقش و اصالت طرح، موجب برتری کیفیت قالی و گلیم استان کردستان شده است. شهر سنندج و بیجار مهم ترین مرکز تولید گلیم و قالی می باشد. شهرت جهانی فرش سنندج و اعتبار آن در میان بازارهای جهانی سبب شده است که در دائره المعارف بریتانیا که از معتبرترین دائره المعارف های دنیاست، واژه « سنه» را که کردی سنندج است به نوعی قالی معروف ترجمه کرده اند.
 

محصولات نازک کاری

کردستان مهم ترین استان کشور از لحاظ تولیدات نازک کاری است. هنر نازک کاری ترکیب قطعات بسیار کوچک از انواع چوب های پرداخت شده طبیعی می باشد که با ظرافت خاص در کنار هم قرار گرفته و موجب به وجود آمدن قطعات بسیار ظریف چوبی همانند قلمدان و سایر محصولات می گردد. علاوه بر نازک کاری، اروسی سازی، منبت و معرق سنندج نیز از شهرت و اعتبار برخوردار است.
 

جولایی ( نساجی سنتی )

کارگاه های تولید پارچه لباس کردی مردانه به جولایی معروف است. این پارچه ها ده سانتیمتر عرض و در حدود بیست و یک متر طول دارند. محصولاتی همانند جاجیم یا رختخواب پیچ و جانمازها هم حاصل کار جولاها می باشد که به صورت سنتی تهیه و به بازار عرضه می گردد.
 

کلاش

در مناطق کردنشین نوعی گیوه به نام کلاش تولید می شود که هماهنگی جالبی با لباس کردی دارد. رویه این کفش از نخ پنبه ای بافته شده و زیره آن از پارچه ی فشرده شده ساخته شده است، به همین دلیل کفشی بسیار سبک، نرم، قابل انعطاف و متناسب با محیط کوهستانی است. تولید کلاش در اصل مختص به اورامان بوده ولی اکنون در تمام شهرهای کردستان تولید می شود.
 

ساخت ابزار و آلات موسیقی

پیشرفت ساخت صنایع دستی چوبی به علت وجود چوب درختان جنگلی مرغوب و استعداد فراوان در زمینه تعلیم و یادگیری موسیقی موجب شده استان کردستان به یکی از مناطق عرضه وسایل موسیقی، به ویژه موسیقی سنتی تبدیل شود که نمونه آن ساخت دف، دیوان، تار، سه تار، ویولن، قانون و سنتور می باشد. سایر صنایع دستی استان عبارتند از: زرگری سنتی، سفالگری، ساخت مصنوعات چرمی، کارددوزی و خراطی ( استانداری کردستان، 1389 ).

شاخص ترین تولیدات صنایع دستی استان کرمانشاه نیز عبارتند از: گلیم، قالی، گیوه و سازهای سنتی. در کنار آن ها صنایع دستی دیگری نیز وجود دارد، از جمله: جاجیم بافی، چاقوسازی و ابزارآلات فلزی، قلم زنی منبت، معرق، پارچه دستباف، نازک کاری چوب و ریزه کاری چوب، نمدمالی، مصنوعات چرمی، ساخت زیورآلات محلی، چیغ بافی، فلزکاری، دوخت های سنتی( رودوزی) گلیم گل برجسته، سفالگری، طراحی سنتی، سبدبافی، نساجی ( موج بافی و اهرامی بافی )، تراش شیشه، رنگرزی سنتی، طراحی فرش، تذهیب، نگارگری، خراطی و مجسمه سازی.

نویسنده: جعفر یوسفی
 

پی‌نوشت‌ها:

1.شطرنج از صنایع چوبی استان است که دارای شهرت می باشد.

منبع مقاله : یوسفی، جعفر، ( 1391 )، قوم کُرد، تهران، امیرکبیر، اول 1391